Đề xuất tăng thời hạn hợp nhất văn bản, thúc đẩy chuyển đổi số trong xây dựng Pháp lệnh

Báo cáo tại cuộc họp, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính, Bộ Tư pháp Hồ Quang Huy nêu rõ sự cần thiết xây dựng dự án Pháp lệnh và thông tin về những nội dung sửa đổi, bổ sung đáng chú ý của dự thảo Pháp lệnh.

Theo đó, dự thảo mới nhất bổ sung quy định về việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong việc hợp nhất văn bản, khai thác văn bản hợp nhất; quy định về việc cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân được viện dẫn trực tiếp văn bản hợp nhất trong văn bản hành chính, văn bản tố tụng, giao dịch dân sự và có giá trị như viện dẫn văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL).

Quan tâm góp ý về thời hạn thực hiện hợp nhất văn bản (Điều 5, 6, 7), Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính) Nguyễn Minh Phương cho rằng, quy định thời hạn 5 ngày để thực hiện hợp nhất là không khả thi và trên thực tế, hầu hết đơn vị đều đang vi phạm. Lý do là một văn bản sau khi được ký ban hành, đặc biệt là nghị định, thường mất từ 15 đến 20 ngày mới có bản chính thức để phát hành; cơ quan chủ trì soạn thảo thường không phải là đơn vị trực tiếp thực hiện hợp nhất, đơn vị pháp chế phải chờ nhận được bản cuối cùng mới có thể tiến hành. Do đó, ông Nguyễn Minh Phương đề nghị nghiên cứu tăng thời hạn hợp nhất, như 10 ngày, để phù hợp thực tiễn.

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính) và các đại biểu cũng ủng hộ mạnh quy định ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số vào dự thảo Pháp lệnh. Tuy nhiên, để quy định này thực sự đi vào cuộc sống, cần có một điều khoản giao cho Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về văn bản hợp nhất. Khi có một hệ thống tập trung và chuẩn hóa, việc truy cập, tra cứu và ứng dụng sẽ trở nên dễ dàng và thống nhất, thay vì mỗi nơi làm một kiểu.

Về thể thức, kỹ thuật trình bày và biểu mẫu văn bản hợp nhất, theo Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính), đây là một vấn đề rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến người sử dụng.

Dẫn một ví dụ khó khăn điển hình là Luật Đầu tư đã được sửa đổi 14 lần, bản hợp nhất của Luật này gần như không thể đọc được, gây bất tiện trong tra cứu và khó khăn cho chuyển đổi số, ông Nguyễn Minh Phương đề nghị cải cách lại toàn bộ biểu mẫu và thể thức của văn bản hợp nhất theo hướng tối giản và thân thiện với người dùng. Có thể chỉ cần liệt kê các văn bản được hợp nhất ở phần đầu, sau đó tích hợp thẳng nội dung sửa đổi vào văn bản và loại bỏ các phần chú thích rườm rà.

Đồng tình với đề xuất trên, Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Văn phòng Quốc hội) Nguyễn Hạnh Thu cho biết, thực tiễn tại Văn phòng Quốc hội cho thấy, trong các kỳ họp thông qua số lượng lớn văn bản (như vừa qua với gần 100 luật, nghị quyết), phải mất cả tháng làm việc liên tục cả ngày - đêm mới có thể hoàn thành. Thời hạn 5 ngày như dự thảo quy định sẽ khó đáp ứng được trong điều kiện thực tế, đặc biệt khi khối lượng công việc lớn.

Đối với các văn bản được sửa đổi, bổ sung nhiều lần, dẫn đến việc có nhiều văn bản hợp nhất khác nhau, bà Nguyễn Hạnh Thu cho biết, có những trường hợp như Luật Thủy sản, trong cùng một năm được sửa đổi tại hai kỳ họp khác nhau, dẫn đến có hai văn bản hợp nhất được ban hành. Nếu không có quy định rõ ràng, người dùng rất dễ tiếp cận và áp dụng nhầm văn bản hợp nhất cũ.